Το μέλι συντελεί στη μακροβιότητα.Ο Δημόκριτος όταν τον ρώτησαν πώς μπορούν οι άνθρωποι να μην αρρωσταίνουν και να γίνονται μακρόβιοι απάντησε:Απ'έξω λάδι,από μέσα μέλι.

Δευτέρα 19 Σεπτεμβρίου 2016

Η προσφορά της μέλισσας στο περιβάλλον

 Επιδράσεις του περιβάλλοντος στη μέλισσα Δρ. Φανή Χατζήνα- Βιολόγος Αναπληρώτρια Ερευνήτρια, Ινστιτούτο Μελισσοκομίας Χαλκιδικής 

Α) Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ ΜΕΣΩ ΤΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΤΗΣ 
Η κύρια προσφορά της μέλισσας, ως έντομο που έχει εξελιχθεί συγχρόνως με τα ανθοφόρα φυτά, είναι η διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος, η οποία επιτελείται μέσω της αναπαραγωγής των φυτών και της επικονίασης. Είναι όμως η κοινωνική συμπεριφορά της μέλισσας εκείνη που στην ουσία την ‘υποχρεώνει’ να συλλέγει στην κυψέλη της και να παράγει επίσης έναν αριθμό προϊόντων, τα οποία βρίσκουν μεγάλη χρησιμότητα στη διατροφή και υγεία του ανθρώπου. 
Το μέλι: Είναι τρόφιμο, που οι μέλισσες παράγουν από το νέκταρ των φυτών ή από εκκρίσεις εντόμων οι οποίες προέρχονται από ζωντανά μέρη του φυτού. Το προϊόν αυτό οι μέλισσες το εμπλουτίζουν με ένζυμα, το μεταποιούν (διασπούν δηλαδή τα σύνθετα ζάκχαρα σε απλά) και το αποθηκεύουν στις κηρήθρες τους. Πολύ θρεπτική υδατανθρακούχα τροφή. 
Η γύρη: Αποτελείται από πρωτεΐνες, λιπίδια, σάκχαρα, αμινοξέα, βιταμίνες και φαινολικές ενώσεις, ορμόνες, ένζυμα. Η γύρη είναι σημαντική ως διατροφικό συμπλήρωμα, γιατί περιέχει μεγάλο φάσμα βιταμινών και αμινοξέων. 
Ο βασιλικός πολτός: Φυσική βιολογική ουσία, που παράγεται από τους αδένες των εργατριών μελισσών. Περιέχει 19 αμινοξέα και τις σημαντικότερες βιταμίνες (Α,Β,C,Ε). θεωρείται το συμπλήρωμα της δύναμης κ’ ευρωστίας. 
Το κερί: Οι μέλισσες παράγουν το κερί από τους κηρογόνους αδένες που βρίσκονται στην κοιλιά τους. Προϊόν για βιομηχανική χρήση. 
Η πρόπολη: Η πρόπολη είναι η ουσία που συλλέγει η μέλισσα από τα φυτά ως προστατευτική ασπίδα στους μικρο-οργανισμούς. Ένα από τα φάρμακα της φύσης. 
Το δηλητήριο: Βιολογικό προϊόν έκκρισης των αδένων της μέλισσας (εργάτριας και βασίλισσας). Έχει πολλές εφαρμογές στη φαρμακο-βιομηχανία.

 Β) ΠΟΣΟ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΕΙΝΑΙ Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Επικονίαση και αναπαραγωγή των φυτών Η επικονίαση αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της αναπαραγωγικής δραστηριότητας, επιβίωσης και εξέλιξης των φυτικών ειδών Ως επικονίαση ορίζεται η μεταφορά γύρης από τους ανθήρες ενός άνθους στο στίγμα ενός άλλου άνθους. Αυτό αποτελεί και το πρώτο βήμα στην αναπαραγωγή του φυτού. 
Ο ρόλος των μελισσών Συχνά, ακόμα και οι καλλιεργητές οι ίδιοι δεν γνωρίζουν τη σημασία της μέλισσας στη γονιμοποίηση και καρπόδεση των καλλιεργειών τους, καθώς και στην ποιότητα και ποσότητα της παραγωγής. Από μελέτες στις ΗΠΑ έγινε γνωστό ότι το οικονομικό όφελος από την προσφορά της μέλισσας στην επικονίαση των φυτών ήταν κατά 60 φορές (1989) και 143 φορές (1981) μεγαλύτερο από τη συνολική άξια των προϊόντων της μέλισσας Η επικονίαση των χιλιάδων ειδών άγριων φυτών που αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του φυσικού περιβάλλοντος είναι αδύνατο να υπολογιστεί με ακρίβεια και να μεταφραστεί σε οικονομικό όφελος. 
Παρόλο ότι η κοινή μέλισσα είναι υπεύθυνη για την επικονίαση του 70-75% του συνόλου των καλλιεργειών, η συμβολή των άγριων μελισσών (=μοναχικές μέλισσες και βομβίνοι) στην επικονίαση των καλλιεργειών αλλά και των αυτοφυών φυτών είναι σημαντικότατη και αναντικατάστατη. Είναι γνωστό ότι τα περισσότερα από τα μοναχικά είδη μελισσών είναι ολιγολεκτικά (επισκέπτονται έναν πολύ μικρό αριθμό φυτικών ειδών) και κατά συνέπεια πολύ εξειδικευμένοι και αποτελεσματικοί επικονιαστές των φυτών, που αποκλειστικά επισκέπτονται. Η στενή σχέση αλληλεξάρτησης μεταξύ ανθοφόρων φυτών και μελισσών έχει ξεκινήσει εδώ και 80 εκατ. χρόνια περίπου. 
Εάν επικεντρώσουμε το ενδιαφέρων μας στην επικονίαση των καλλιεργειών αμέσως γίνεται φανερό ότι οι απαιτήσεις για παροχή υπηρεσιών από μέλισσες είναι μεγάλη. Οι κοινές μέλισσες που γνωρίζουμε όλοι δεν επαρκούν συνήθως. Έτσι η παρουσία των ‘άγριων’ ειδών μελισσών βοηθά και άμεσα αλλά και έμμεσα γιατί επικονιάζοντας την άγρια χλωρίδα κρατούν τους πληθυσμούς των κοινών μελισσών κοντά στις καλλιέργειες αλλά και ζωντανούς για τις καλλιέργειες. 
 Γ) ΔΥΣΜΕΝΕΙΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΣΤΙΣ ΜΕΛΙΣΣΕΣ- ΝΕΟΝΙΚΟΤΙΝΟΕΙΔΗ Παράγοντες που μειώνουν τη βιο-ποικιλότητα των μελισσών 
 Η εντατική χρήση της αγροτικής γης. 
 οι πολύ γρήγορες αλλαγές στη δομή της γης. 
 η καταστροφή των δασών. 
 η αυξανόμενη χρήση των φυτοπροστατευτικών προϊόντων και των λιπασμάτων. 
 η μείωση των ενδιαιτημάτων για τις μέλισσες. 
 η υπερβολική, μη ελεγχόμενη βόσκηση και 
 οι εντατικές ανθρώπινες δραστηριότητες (τουρισμός, οικιστική δραστηριότητα) 
Συνεργασία καλλιεργητή –μελισσοκόμου σημαίνει: α) την μετάδοση της γνώσης των μελισσοκόμων για την επικονιαστική ικανότητα της μέλισσας στους γεωργούς, β) την ενημέρωση των μελισσοκόμων από τους γεωργούς για τις επικονιαστικές ανάγκες των καλλιεργειών τους, γ) την από κοινού συμφωνία για τους ψεκασμούς και τα μέτρα εξασφάλισης επαρκούς και ασφαλούς επικονίασης και δ) την αμειβόμενη επικονίαση.
 Ένα από τα πλέον σοβαρά προβλήματα για την ελληνική αλλά και την παγκόσμια μελισσοκομία είναι οι δηλητηριάσεις από τα χρησιμοποιούμενα φυτο- προστατευτικά προϊόντα. Μία από τις ιδιαίτερα επικίνδυνες ομάδες φυτοφαρμάκων είναι τα δια-συστηματικά φάρμακα (τα οποία χρησιμοποιούνται για την επένδυση των σπόρων). 
Οι ουσίες αυτές περνάνε μέσα από τους χυμούς των φυτών, τη γύρη και το νέκταρ στα ωφέλιμα έντομα όπως οι μέλισσες με διάφορες δυσμενείς επιδράσεις. Κάποια από τα δια-συστηματικά αυτά ‘φάρμακα’ είναι τα νέο-νικοτινοειδή. Περισσότερο γνωστή είναι η ουσία imidacloprid, ένα νεονικοτινοειδές εντομοκτόνο, το οποίο εμφανίζεται με διάφορα εμπορικά ονόματα όπως Admire, Gaucho, Confidor και Premise. Το imidacloprid έχει χαμηλή τοξικότητα για τον άνθρωπο και είναι περισσότερο ασφαλές από πολλά οργανοφωσφορικά, ενώ αντιθέτως είναι ιδιαιτέρως τοξικό για πολλά μυζητικά έντομα. 
Για αυτούς τους λόγους το imidacloprid είναι αρκετά διαδεδομένο. H ουσία αυτή, για την οποία έχει γίνει εκτεταμένη έρευνα σε πολλές χώρες, επιδρά σε ειδικές περιοχές του εγκεφάλου της μέλισσας με αποτέλεσμα να επηρεάζει τα κέντρα λειτουργίας και συμπεριφοράς. Οι μέλισσες θεωρούνται γενικά ευαίσθητες στις τοξικές δράσεις του imidacloprid. Οι απόψεις αυτές βασίζονται σε μελέτες που κατέδειξαν πως μέλισσες εκτεθειμένες σε imidacloprid είχαν μειωμένη ικανότητα αναζήτησης τροφής και μειωμένη ενεργητικότητα στην κυψέλη. 
Οι δικές μας έρευνες έδειξαν ότι: 
 Τα μελισσοσμήνη που μεταφέρθηκαν στις καλλιέργειες βαμβακιού δεν αναπτύχθηκαν στον ίδιο βαθμό με τους μάρτυρες αλλά έχασαν πληθυσμό και παρέμειναν πιο αδύνατα. 
 Τα μελισσοσμήνη που είχαν υποστεί την επίδραση με το imidacloprid είχαν μικρότερη ικανότητα να αντιλαμβάνονται τον νεκρό γόνο (περίπου 5-7% λιγότερο από τους μάρτυρες), επόμενα να καθαρίζουν τις νεκρές και άρρωστες προνύμφες. 
  Η ανάλυση δειγμάτων μελιού και γύρης από τις πειραματικές κυψέλες καθώς και συλλεκτριών μελισσών, έδειξε ότι το μέλι και η γύρη ήταν επιβαρυμένα με μεγάλες ποσότητες με imidacloprid ύψους 7,4 και 5,6 ppb, ενώ οι συλλέκτριες μέλισσες είχαν στο σώμα τους 8,8 ppb imidacloprid, γεγονός που επιβεβαιώνει και τη μεγάλη επιβάρυνση των προϊόντων της κυψέλης αλλά και εμφάνιση της ουσίας στους ιστούς της μέλισσας. Αξίζει να σημειώσουμε ότι σύμφωνα με τους Ευρωπαϊκούς Κανονισμούς 396/2005 και 839/2008 τα ανώτατα όρια καταλοίπων (MRL) του imidacloprid για το μέλι, τη γύρη και το βασιλικό πολτό είναι 50 ng/g (=ppb). Με τον τρόπο επίσης αυτό επιβεβαιώνεται το γεγονός ότι η μέλισσα δρα ως βιο-δείκτης των φυτο-προστατευτικών ρύπων. 
 Το imidacloprid προκάλεσε μείωση της ικανότητας προσανατολισμού της μέλισσας με αποτέλεσμα οι μέλισσες να χάνονται μακριά από την κυψέλη τους. 
 Το imidacloprid προκάλεσε αύξηση της προσβολής από νοσεμίαση, έχει δηλαδή συνεργιστική δράση στην εμφάνιση των ασθενειών, προφανών επειδή μειώνει το αμυντικό σύστημα της μέλισσας 
 Το imidacloprid προκάλεσε μείωση στο μέγεθος των λοβών των υπο- φαρυγγικών αδένων των μελισσών, μειώνοντας έτσι και την πρωτεϊνική τους δραστηριότητα, με συνέπειες για το μελίσσι που δεν έχουν διευκρινιστεί ακόμα. 
 Τάισμα των μελισσών με υπο-θανατηφόρες δόσεις imidacloprid προκάλεσε αναπνευστικά προβλήματα στις μέλισσες οι οποίες αναπνέουν περισσότερο αργά, σαν να δυσκολεύονται. 
 Τέλος, οι μέλισσες που είχαν υποστεί τροφοδοσία με imidacloprid είχαν μειωμένη αντίδραση στην αναγνώριση των διαλυμάτων ζάχαρης και ειδικότερα των μικρότερων συγκεντρώσεων, επόμενα, προβλήματα στην αναζήτηση τροφής. ΛΕΜΕ ΟΧΙ ΣΤΑ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ, ΓΙΑ ΝΑ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΜΕΛΙΣΣΕΣ
πηγη

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου